Als je niet als "getuige" opgeroepen (gedagvaard) wordt, kun je de terechtzitting bijwonen op de publieke tribune. Besluit de rechter om de zaak achter gesloten deuren te behandelen, dat wil zeggen zonder publiek, dan moet je de zaal verlaten. Als slachtoffer kun je de rechter vragen toch de terechtzitting te mogen bijwonen.
Behandeling achter gesloten deuren vindt meestal plaats op verzoek van de officier van justitie of de verdachte. Als slachtoffer kun je zelf ook vragen om een zitting achter gesloten deuren. Maak dit tijdig kenbaar bij de officier van justitie.
Als je moet getuigen
Als men jou toch als getuige wil horen tijdens de zitting, krijg je een dagvaarding. Je bent dan verplicht te verschijnen op de terechtzitting. Je kunt iemand meenemen naar de terechtzitting als je dit wilt. Meestal wordt dit wel geaccepteerd. Wil je om persoonlijke redenen niet komen, dan is het zinvol dit in een brief uit te leggen aan de rechtbank en de officier van justitie. In deze brief maak je duidelijk waarom je niet op de zitting wilt komen getuigen.
Als je wilt voorkomen dat de verdachte en zijn of haar advocaat deze brief kunnen lezen, moet je vragen of de brief buiten het dossier gehouden kan worden. Zowel de verdachte als de advocaat hebben namelijk vrije inzage in het dossier. Ook al heb je een dergelijke brief geschreven, dan nog kan men besluiten om je als getuige te dagvaarden.
Als je bent gedagvaard (opgeroepen), meld je je in het gerechtsgebouw bij de portier. Deze zal vertellen waar je moet zijn. Vlak voordat de zaak begint word je naar de getuigenbank gebracht. Als de rechters binnenkomen, wordt iedereen verzocht even te gaan staan en begint daarna de zaak. De zaak wordt meestal behandeld door drie rechters. Een daarvan is de voorzitter en zal het woord doen. Er is ook nog een griffier aanwezig die alles wat er gezegd wordt opschrijft.
De rechter vraagt de verdachte naar de naam en wijst hem/haar op het recht vragen niet te beantwoorden. Dit recht geldt overigens alleen voor de verdachte en niet voor getuigen of deskundigen. Daarna leest de officier van justitie voor waarvan de verdachte wordt beschuldigd. Hierna stelt de rechter vragen aan de verdachte om te kijken wat deze daarop te vertellen heeft.
Het getuigenverhoor op de terechtzitting
De gang van zaken op de terechtzitting is nogal formeel. Probeer je daarvan zo weinig mogelijk aan te trekken. Iedere getuige wordt apart gehoord. Het kan dus zijn dat je even de rechtszaal moet verlaten. Het verhoor begint met vragen door de rechter naar o.a. je naam, leeftijd en woonplaats. Ook zal hij je vragen of je familie bent van de verdachte.
Hierna moet je de eed of de belofte afleggen waarna dan uiteindelijk het werkelijke verhoor begint. Als het erg moeilijk voor je is om in aanwezigheid van de verdachte een verklaring af te leggen, kun je de rechter verzoeken dat de verdachte hierbij niet aanwezig is. De rechter weegt de belangen tegen elkaar af en kan dit dus weigeren.
Bij zijn verhoor zal de rechter vragen stellen over punten die hij toegelicht wil hebben. Vertel rustig je verhaal en wees niet bang te zeggen dat je iets niet zeker weet. Het is heel normaal dat je je niet alles precies kunt herinneren. Na het verhoor door de rechter kunnen ook de advocaat van de verdachte en de officier van justitie vragen aan je stellen. Officieel heeft de verdachte als laatste het recht jou vragen te stellen, ook als hij tijdens je verhoor buiten de zaal geweest. In de praktijk komt dit echter zelden voor.
Als je eenmaal bent gehoord mag je in de rechtszaal blijven zitten, maar je mag ook weggaan. Naast het verhoor van getuigen is het ook mogelijk dat er deskundigen worden gehoord. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan een psychiater of een huisarts. Daarna gaat de rechter vragen stellen aan de verdachte. Vervolgens krijgt de officier van justitie het woord. De officier zet alle feiten op een rij en vertelt welke straf er geëist wordt Ook zal hij/zij uiteenzetten in hoeverre hij/zij het strafbare feit bewezen vindt. Daarna begint de advocaat met het pleidooi. De verdachte krijgt als laatste het woord.
Uitspraak
Aan het eind van de zitting zegt de rechter wanneer uitspraak wordt gedaan. Dit is in principe na twee weken. Je kunt dan zelf naar de rechtbank gaan om te horen wat de uitspraak is. Iemand anders kan ook voor je gaan, omdat uitspraken altijd openbaar zijn. Ook kun je wel telefonisch informatie inwinnen bij de griffier.
De rechtbank hoeft in haar vonnis de eis van de officier van justitie niet te volgen. Het gebeurt niet vaak dat de verdachte een hogere straf krijgt dan de officier van justitie geëist heeft.
Hoger beroep
Als de verdachte of de officier van justitie het niet eens is met deze uitspraak, kunnen ze afzonderlijk maar ook beiden in hoger beroep gaan tegen de uitspraak van de rechtbank. Jij hebt dit recht niet. Wel kun je bijvoorbeeld proberen de beslissing van de officier van justitie te beïnvloeden door een gesprek.
De beslissing om in hoger beroep te gaan moet binnen veertien dagen na de uitspraak worden genomen. Als er hoger beroep wordt ingesteld dan kan het nog wel een jaar duren voordat het gerechtshof de zaak behandelt. Het is mogelijk dat ook het gerechtshof je als getuige wit horen. De gang van zaken is in dit nieuwe proces dezelfde als bij de rechtbank. Bij uitzondering kan de zaak bij de Hoge Raad terecht komen.
Indien de verdachte wordt vrijgesproken wil dit niet zeggen dat de verdachte het feit niet gepleegd heeft, maar is de rechter meestal van mening dat er onvoldoende bewijs is om de verdachte te kunnen veroordelen.
