Heeft u in uw buurt te maken met drugsgebruik, is de informatie op deze pagina handig om te weten.
Wat u moet weten
Wat doen drugs?
Hoe gemakkelijk raak je aan de drugs?
Komt harddrugs na softdrugs?
Tip voor ouders
Wat zijn de risico's?
Hoe verslavend zijn drugs?
Wat is het verschil tussen harddrugs en softdrugs?
Wat doet de overheid tegen drugs?
Drugs op vakantie
Hoe ga je om met het drugsgebruik van een ander?
Links over drugs - algemeen
Wat u moet weten
Veel mensen zijn zo bang voor drugs dat die angst voor het onbekende weinig ruimte laat voor gezond verstand en des te meer voor paniekreacties. Dat maakt het denken en praten over drugs extra moeilijk en misschien zelfs wel hopeloos. De beste manier om die angst kwijt te raken is zo veel mogelijk aan de weet te komen. Over drugs zelf, waar ze vandaan komen, wie ze gebruiken, wat de risico's zijn en hoe je problemen kunt voorkomen.
Wat doen drugs?
Als we kijken naar wat ze doen, dan hebben alle drugs gemeenschappelijk dat het stoffen zijn die de hersenen op een bepaalde manier prikkelen. Die hersenprikkels veroorzaken op hun beurt allerlei geestelijke en lichamelijke effecten. Deze effecten kunnen stimulerend zijn, verdovend of bewustzijnsveranderend.
Stimulerend:
Bij gebruik van deze middelen krijgt de gebruiker het gevoel meer energie te hebben en alerter te zijn. Voorbeelden van middelen met een stimulerende werking zijn cocaïne, amfetamine ('speed') maar ook tabak en koffie.
Verdovend:
Hierbij krijgt de gebruiker het effect van een slaperige roes. Door de kalmerende en ontspannende werking worden de scherpe kantjes van het leven wat minder scherp of volledig weggedrukt. Voorbeelden van middelen met een verdovende werking zijn heroïne en andere opiaten, maar ook alcohol en slaapmiddelen.
Bewustzijnsveranderend:
Bij het gebruik hiervan veranderen de stemming en waarneming: de wereld ziet er (heel) anders uit. Voorbeelden van middelen met een bewustzijnsveranderende werking zijn LSD, paddo's en andere tripmiddelen. Dit onderscheid naar werking is niet altijd even scherp te maken. Sommige middelen hebben een 'gemengd' effect. XTC is enerzijds oppeppend en verandert anderzijds de waarneming; hasj en weed kunnen - afhankelijk van de hoeveelheid en de situatie - bewustzijnsveranderend en versuffend werken. Wanneer we uitgaan van de werking zijn alcohol, koffie en tabak dus ook drugs.
Hoe gemakkelijk raak je aan de drugs?
Hoe gemakkelijk je aan de drugs raakt, hangt niet alleen van de werking van drugs af maar ook van de persoonlijkheid en de omgeving van de gebruiker. De beweegredenen om te gebruiken spelen bijvoorbeeld een rol: gebruiken omdat je je rot voelt is riskanter dan gebruiken wanneer je lekker in je vel zit. Daarnaast maakt het uit hoe ontvankelijk iemand is voor wat een drug voor hem of haar kan doen.
Drempel
Daarbij is het wel zo, dat de drempel bij illegale drugs voor velen hoger zal zijn dan bij middelen zoals alcohol of medicijnen. Gebruik daarvan wordt gemakkelijker geaccepteerd. Dit kan gezien worden als een risico: meer mensen zullen het gebruiken en daardoor is de kans op problemen groter.
Eenmalig gebruik
Geen enkele drug leidt bij eenmalig gebruik tot afhankelijkheid. Geheel willoos 'aan de drugs raken' is dus uitgesloten.
Komt harddrugs na softdrugs?
Gebruik van softdrugs leidt niet automatisch tot gebruik van harddrugs. Wel kan iemand op een 'harde' (meer dan matige) manier softdrugs gebruiken. Dat kan de wereld van de harddrugs dichterbij brengen. Want verkoopkanalen overlappen elkaar soms, een enkele hasjdealer zal best ook eens cocaïne, speed of XTC 'in de aanbieding' hebben.
In koffieshops, waar geen harddrugs verkocht mogen worden, zal dit niet zo snel gebeuren. De politie oefent hier strenge controle op uit. Maar ook wanneer iemand op die manier aan harddrugs begint, is er nog steeds sprake van een persoonlijke keuze: het is aan de gebruiker om wel of niet op zo'n aanbod in te gaan.
Stiekum in de cola
Het is dus ook niet zo dat anderen je moedwillig verslaafd kunnen maken, bijvoorbeeld door 'iets in je cola te doen'. Het komt heel zelden voor dat iemand dit doet, en dan meestal met andere - bijvoorbeeld oneerbare - bedoelingen. Een dealer bedenkt zich wel drie keer. Hij krijgt er geen klanten door en raakt wel zijn dure spul kwijt.
Tip voor ouders
Iemand die wil gebruiken kan - en zal - er overal aan komen. Iemand die niet wil, zal nooit gedwongen kunnen worden. Iemand verbieden naar een discotheek of houseparty te gaan, houdt in feite in dat er weinig vertrouwen is dat die persoon in staat is voor zichzelf te zorgen. Op zich kan dat gebrek aan vertrouwen terecht zijn. Een open gesprek heeft dan echter meer zin dan verbieden. Het laatste heeft op langere termijn meestal een averechts effect.
Wat zijn de risico's?
Het is als spelen met vuur: elk druggebruik brengt een zeker risico met zich mee. Het feit dat je er lichamelijk en geestelijk afhankelijk van kunt worden, speelt daarbij een grote rol. Op deze pagina wordt volstaan met het beschrijven van de risico's die voor vrijwel alle drugs gelden. Ze zijn te verdelen in risico's op korte termijn en risico's op lange termijn. Per drugssoort staan op de andere pagina's aangegeven wat de risico's op korte en lange termijn zijn.
Risico's op korte termijn
Het effect van veel drugs is voor een groot deel afhankelijk van de conditie en de stemming van de gebruiker op dat moment. Meestal wordt de heersende stemming versterkt. De effecten kunnen heel anders uitpakken dan de gebruiker verwacht. Onvrede kan omslaan in diepe neerslachtigheid. Angst kan omslaan in paniek. Druggebruik brengt daarom een extra risico met zich mee voor mensen die geestelijk kwetsbaar zijn.
Ook lichamelijk kan een drug 'verkeerd vallen'. Dat kan zich uiten in misselijkheid of braken. Maar het komt ook voor dat een gebruiker zo slecht reageert dat hij onwel wordt. Het gebruik van de meeste drugs brengt risico's met zich mee voor mensen met hart- en vaatziekten (en zoals gezegd: mensen met geestelijke problematiek). Net als het gebruik van alcohol is het gebruik van drugs af te raden tijdens de zwangerschap. Hetzelfde geldt voor de periode waarin borstvoeding wordt gegeven. De werkzame stoffen kunnen doorgegeven worden.
Een risico waar veel over gesproken wordt, is dat van een overdosis: een dodelijke hoeveelheid van een bepaalde drug. Iemand die weet waar hij mee bezig is en die exact weet wat en hoeveel hij inneemt, kan eigenlijk alleen maar bewust een overdosis nemen.
Wat vaker voorkomt, is dat iemand iets anders inneemt dan hij verwacht, of (onwetend) een combinatie van stoffen inneemt die elkaars werking versterken. In de eerste plaats is moeilijk vast te stellen wat je koopt. Het komt regelmatig voor dat een pil of poeder niet bevat wat de verkoper beweert dat erin zit. Er kan minder, maar ook meer werkzame stof inzitten. En er kan heel iets anders inzitten, tot zeer gevaarlijke stoffen aan toe. Voor illegale drugs bestaan immers geen officiële kwaliteitscontroles.
In de tweede plaats nemen veel gebruikers verschillende drugs door of naast elkaar. De effecten daarvan zijn niet altijd voorspelbaar en kunnen heftig en bedreigend zijn. De combinatie van alcohol met slaap- en kalmeringsmiddelen is daar een bekend voorbeeld van, maar ook combinaties als die van XTC en speed kunnen verkeerd uitpakken. Dergelijke combinaties worden niet altijd bewust genomen, omdat een pil of poeder zoals gezegd iets anders kan bevatten dan de verkoper beweert.
Drugs beïnvloeden in het algemeen de waarneming en het concentratievermogen. In het verkeer en in veel werksituaties vergroot druggebruik de kans op ongelukken. Druggebruik in het verkeer is strafbaar. Ook prestaties op school kunnen onder het gebruik van drugs lijden.
Tenslotte kan de wijze van toedienen risico's inhouden. Door het gebruik van elkaars vuile injectiespuiten bestaat het risico van besmetting. Aids, en hepatitis kunnen op deze manier verspreid worden.
Risico's op langere termijn
Bij langdurig gebruik is vaak sprake van 'moeten' gebruiken, ofwel van afhankelijkheid. Of dit nu op zich een risico genoemd moet worden of niet, is niet zo interessant. Feit is wel, dat op lange termijn de schade aan lichaam en geest groot kan zijn. Deels wordt die veroorzaakt door de inwerking van de drugs zelf. Bepaalde organen kunnen overbelast en beschadigd raken.Geestelijk kan iets dergelijks plaatsvinden.
Voor een ander deel wordt de schade veroorzaakt door de manier van leven die als het ware door de drug wordt afgedwongen. Wanneer alleen het middel nog van belang is ten koste van gezond eten of van een gezond sociaal leven, kan de ontwikkeling geremd worden en de gebruiker zelfs lichamelijk en geestelijk aftakelen.
Tenslotte: het is goed mogelijk dat op lange termijn risico's spelen die nu nog niet (goed) bekend zijn, bijvoorbeeld de mate van hersenbeschadiging bij het gebruik van XTC.
Hoe verslavend zijn drugs?
Je kunt onderscheid maken tussen lichamelijke afhankelijkheid en geestelijke afhankelijkheid.
Lichamelijke afhankelijkheid
We spreken van lichamelijke afhankelijkheid, als het lichaam protesteert wanneer met gebruik van een middel wordt gestopt (ontwenningsverschijnselen). Een ander lichamelijk verschijnsel is tolerantie. Dit betekent dat je bij regelmatig gebruik steeds meer nodig hebt om hetzelfde effect te voelen.
Tolerantie en lichamelijke afhankelijkheid zijn verschijnselen die worden veroorzaakt door het middel. Er zijn middelen die beide verschijnselen met zich mee brengen. Maar dat hoeft niet per se. Bij bepaalde middelen treedt geen van beide op.
Geestelijke afhankelijkheid
Geestelijke afhankelijkheid houdt in dat de gebruiker het idee heeft niet goed te kunnen functioneren zonder het middel en dus steeds opnieuw het middel wil gebruiken. In feite kun je geen onderscheid maken tussen drugs die geestelijk verslavend zijn en drugs die dat niet zijn, want dat risico is aanwezig bij alle drugs. Maar of geestelijke afhankelijkheid optreedt, ligt veel meer aan de gebruiker en zijn of haar persoonlijke situatie dan aan het middel. De vraag is: hoe graag, hoe vaak en in welke mate de gebruiker het effect van een bepaald middel wil ervaren.
Het is dus moeilijk in algemene zin iets te zeggen over het risico van afhankelijkheid voor elk van de middelen, vanwege individuele verschillen: de ene gebruiker kan bijvoorbeeld snel geestelijk afhankelijk zijn van hasj, terwijl de andere gebruiker daar nooit last van krijgt. Maar die kan op zijn beurt weer snel aan een ander middel verslingerd raken.
Toch is in de praktijk wel vast te stellen dat de ene drug tot minder verslavingsproblematiek leidt dan de andere drug, waar dat ook door mag komen. Wanneer iemand echt afhankelijk van een drug is geworden, is het vaak een zware opgave om er weer vanaf te komen. Bij veel harddrugs en bij slaap- en kalmeringsmiddelen is de neiging van de gebruikers erg groot om weer te beginnen, omdat het niet gebruiken lichamelijk en/of geestelijk als heel onaangenaam wordt ervaren.
Wat is het verschil tussen harddrugs en softdrugs?
De middelen op lijst I worden in de omgang 'harddrugs' genoemd. Hasj en weed zijn 'softdrugs'. Harddrugs kennen een groter risico dan softdrugs en dat uit zich in de strafmaat. Slaap- en kalmeringsmiddelen nemen een uitzonderingspositie in, omdat ze op recept worden uitgeschreven en niet snel uit experimenteerdrang worden gebruikt (hoewel ze ook in de illegale 'drugsscene' verhandeld en gebruikt worden). In de werkelijkheid ligt het minder zwart-wit. Er zijn gebruikers van softdrugs die zoveel gebruiken dat je dat 'hard' mag noemen. Omgekeerd komt ook wel voor, hoewel 'soft' gebruiken van harddrugs voor de meeste mensen moeilijk vol te houden is.
Wat doet de overheid tegen drugs?
Ten aanzien van de gebruikers is het beleid gericht op het beperken van de gezondheidsrisico's. Waar afkicken aan de orde of gewenst is, biedt de verslavingszorg voldoende mogelijkheden. Voor veel druggebruikers is een drugsvrij bestaan op korte termijn echter geen haalbare kaart. Voor hen is het streven de levensomstandigheden zo gunstig mogelijk te maken. Bij heroïnegebruikers gebeurt dit bijvoorbeeld door het verstrekken van een 'onderhoudsdosis' methadon (of andere middelen) en het zorgen voor schone spuiten e.d. Ze blijven daardoor binnen het bereik van de hulpverlening.
Om overlast terug te dringen is de laatste jaren meer nadruk komen te liggen op 'drang': verslaafden die regelmatig met de politie in aanraking komen, kunnen kiezen tussen 'straf of behandeling'. Overigens is het goed om te weten dat volgens onderzoek in Amsterdam het merendeel van de verslaafden (60%) zijn druggebruik betaalt zonder criminele activiteiten te ontplooien.
De overheid vindt bestrijding van de georganiseerde criminele drugshandel belangrijk en geeft hieraan prioriteit. Bezit van kleine hoeveelheden voor eigen gebruik wordt in de praktijk niet hard aangepakt. De achterliggende gedachte is, dat door streng optreden tegen drugsverslaafden de problematiek eerder groter wordt dan kleiner.
De overheid heeft bewust een situatie gecreëerd waardoor de wereld van de softdrugs zo veel mogelijk gescheiden wordt van die van de harddrugs. Dit houdt in, dat de verkoop van hasj en weed in 'koffieshops' niet met voorrang wordt opgespoord en vervolgd, hoewel het volgens de wet strafbaar is. Hierdoor is de kans kleiner dat gebruikers van hasj en weed in aanraking komen met harddrugs. Koffieshops moeten wel aan strenge voorwaarden voldoen. Ze mogen geen harddrugs verkopen, geen reclame maken, niet verkopen aan jongeren onder de 18 jaar en niet meer verkopen dan een bepaalde hoeveelheid per klant.
Drugs op vakantie
In veel andere landen maakt de wet geen onderscheid tussen bijvoorbeeld harddrugs en softdrugs of tussen handel en bezit. Bezit van een beetje hasj of weed kan soms jaren gevangenisstraf opleveren. Wie het over de grens meeneemt - al is het voor eigen vakantiegebruik - neemt een groot risico.
Hoe ga je om met het drugsgebruik van een ander?
De kans is groot dat je binnen het gezin, in het uitgaansleven, op het werk, op school of in de vrienden- en kennissenkring met druggebruik geconfronteerd wordt. Hoe ga je daarmee om? Botweg verbieden is niet zo zinvol. Waarschuwen en afraden helpt doorgaans ook niet. Wat dan wel?
- Zorg dat je goede informatie hebt over drugs. Deze pagina's over de verschillende drugs bevatten de belangrijkste informatie die op dit moment bekend is.
- Probeer zonder vooroordelen tot een openhartige gedachtewisseling over het gebruik van de ander te komen. Wie zich zorgen maakt over het gebruik van een ander, kan er alleen maar op die manier achter komen hoeveel en waarom de ander eigenlijk gebruikt.
- Zwaar gebruik duidt op problemen waar iets aan gedaan kan worden. Door de gebruiker zelf en zonodig met hulp van anderen. Wat 'zwaar gebruik' is hangt overigens af van het middel, hoe vaak gebruikt wordt en waarom.
- Wees duidelijk over gestelde grenzen, voor de ander en voor jezelf. Je geloofwaardigheid wordt groter wanneer je je als opvoeder, partner of vriend ook aan afspraken houdt.
- Voor ouders: een experimenteerfase zal niet snel ontsporen als een kind zich niet verveelt, zelfstandig is, nee kan zeggen en met tegenslag kan omgaan. Toon belangstelling en blijf in gesprek; paniek of dreigementen hebben vaak een averechts effect.
- Schroom niet om op tijd advies te vragen en hulp te zoeken. Want het praten met mensen die echt afhankelijk zijn geworden, is een heel andere zaak. Die zijn meesters in het ontkennen van hun gebruik. Of weten vaak heel goed waar ze mee bezig zijn. En waarom ze het doen. Zo'n gesprek komt dan al snel uit op de persoonlijke achtergronden of maatschappelijke omstandigheden van de gebruiker. En op de zin van zijn of haar leven. Zo'n gesprek is meestal niet gemakkelijk. Het is specialistenwerk.
Links over drugs - algemeen
Everything you need to know and more
Drug Rehabilitation Clinics.eu
De tekstuele inhoud van deze pagina is deels overgenomen van het Jongeren Informatie Punt en van het Trimbos-instituut.
