Achtergrondinformatie over doping, wat is het, wie gebruiken, verslavingsfactor, effecten, alternatieven, de wet, de risico's, hoe om te gaan met het gebruik van anderen.
Wat is doping
Wie gebruiken doping en waarom
Kun je verslaafd raken aan doping
Hoe en wanneer wordt doping gebruikt
Wat zijn de effecten
Welke alternatieven zijn er
Wat zegt de wet over doping
Wat zijn de risico's
Hoe ga je om met dopinggebruik van een ander
Meer informatie en hulp
Vragen over doping?
Wat is doping?
Onder de benaming doping vallen diverse stoffen. Deze staan vermeld op de dopinglijst van het WADA (World Anti Drugs Agency). Alles wat op deze lijst staat wordt gezien als doping omdat het schadelijk is voor de gezondheid en de sportprestaties kan verbeteren. Daarnaast staat er een tweetal methoden vermeld op de WADA-dopinglijst.
De eerste laat zich het beste omschrijven als 'rommelen' met de dopingcontrole. Zo is het verboden om urine te verwisselen met die van een ander of een stof eraan toe te voegen om het gebruik van doping te verbergen.
De tweede verboden methode betreft bloeddoping: een manier om het uithoudingsvermogen te verbeteren door de toediening van extra bloed.
Tot slot staat er op de dopinglijst een vijftal groepen van stoffen die in de ene tak van sport als doping wordt gezien en in de andere niet. Dit betreft alcohol, hasj en weed, plaatselijk werkende pijnstillers, ontstekingsremmers en hartslagverlagende middelen. Slechts in bepaalde takken van sport kan het gebruik van deze stoffen de prestatie bevorderen.
Zo kan het gebruik van hartslagverlagende middelen de prestatie bij schieten verbeteren, maar niet bij bijvoorbeeld voetbal. Vandaar dat het gebruik ervan alleen in die takken van sport als doping wordt aangemerkt waar het de prestatie daadwerkelijk kan bevorderen.
Wie gebruikt doping en waarom?
Doping wordt gebruikt door sporters die in korte tijd hun 'sportieve' prestaties willen verbeteren. De voordelen die hieruit voort kunnen vloeien, zoals aanzien, geldelijke beloning of betere contracten, spelen een belangrijke rol. Daarnaast wordt doping ook gebruikt omdat men denkt 'zonder' geen vooruitgang meer te kunnen maken. Sommige sporters denken dat 'iedereen gebruikt' en dat het er dus bij hoort. Het willen verkrijgen van een gespierder of slanker uiterlijk kan ook reden zijn voor het gebruik van doping.
Kun je verslaafd raken aan doping?
Je kunt onderscheid maken tussen lichamelijke afhankelijkheid en geestelijke afhankelijkheid. We spreken van lichamelijke afhankelijkheid, als het lichaam protesteert wanneer met gebruik van een stof wordt gestopt (ontwenningsverschijnselen). Bij een stof zoals alcohol, dat ook op de WADA-dopinglijst staat, kan lichamelijke afhankelijkheid optreden.
Geestelijke afhankelijkheid houdt in dat de gebruiker steeds sterker naar het middel verlangt en zich eigenlijk niet meer prettig kan voelen zonder dat middel. Dit kan onder meer optreden bij het gebruik van cocaïne en anabole steroïden. Wanneer iemand stopt met een kuur van anabole steroïden nemen de prestaties weer af. Iemand kan zo sterk verlangen naar het gevoel van prestatieverbetering, dat wordt besloten opnieuw anabolen te gaan gebruiken. Hiernaast kan ook het gebruik van stimulerende stoffen als amfetamine voor bijvoorbeeld gewichtsverlies, leiden tot geestelijke afhankelijkheid.
Hoe en wanneer wordt doping gebruikt?
Er zijn verschillende manieren waarop doping kan worden gebruikt:
- tabletten (bv. cafeïne, anabole steroïden)
- drankjes (bv. cafeïne)
- injecties (bv. anabole steroïden)
Daarnaast kunnen dopingstoffen in kant en klare producten zitten (zalfjes, neusdruppels, oogdruppels). Het tijdstip van gebruik hangt af van twee factoren, namelijk het moment waarop de prestatie geleverd moet worden (meestal een wedstrijd) en de werkingsduur van de desbetreffende stof.
Zo kan EPO alleen de prestatie verbeteren wanneer het ruim van tevoren (enkele weken) wordt toegediend. Het effect van stoffen als cocaïne, efedrine, amfetamine en cafeïne is echter vrijwel direct na inname merkbaar. De intensiteit van het effect verschilt sterk per stof.
Andere dopingstoffen, zoals anabole steroïden, worden gebruikt in kuren. Een kuur beslaat een periode van enkele weken waarin één of meerdere middelen volgens een bepaald schema en in een bepaalde hoeveelheid gebruikt worden.
Wat zijn de effecten?
Op de WADA-dopinglijst staan verschillende groepen van dopingstoffen. De effecten van deze stoffen lopen erg uiteen. Zo zijn er stoffen die de spiermassa en -kracht kunnen doen toenemen (DHEA1, anabole steroïden), een opwekkende werking kunnen hebben (cocaïne, efedrine, cafeïne), lichaamsgewicht kunnen doen afnemen (diuretica), het uithoudingsvermogen kunnen verbeteren (EPO2) en pijn kunnen onderdrukken (pijnstillers).
- DHEA is een pro-hormoon waarvan wordt verondersteld dat het de gezondheid bevordert.
- EPO is een geneesmiddel voor o.a. nierziekten.
Welke alternatieven zijn er?
Doping wordt gebruikt om snel een betere sportprestatie te kunnen leveren. Hoe goed iemand presteert is echter afhankelijk van een groot aantal factoren zoals onder meer goede voeding, effectieve training en rust. Door zich te verdiepen in deze factoren kan iemand zijn prestatie ook zonder doping verbeteren. Sporters doen er verstandig aan zich hierover goed te laten informeren.
Wat zegt de wet over doping
In principe staat er niets over doping in de wet. Een deel van de stoffen die op de IOC- dopinglijst staan, zoals EPO, groeihormoon, anabole steroïden en DHEA, zijn medicijnen en vallen daarom onder de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening (WoG). Het verstrekken van deze medicijnen is alleen toegestaan aan apothekers op recept van een arts. Artsen mogen deze medicijnen alleen voorschrijven wanneer iemand een bepaalde ziekte heeft.
Daarnaast staan er enkele stoffen op de WADA-dopinglijst, zoals amfetamine en cocaïne, die worden aangemerkt als harddrugs en dus vallen onder de Opiumwet. Het in bezit hebben, verhandelen en produceren hiervan is verboden.
Wat zijn de risico's?
Ieder persoon die doping gebruikt loopt het risico om zijn of haar gezondheid schade te berokkenen. Het gezondheidsrisico dat iemand loopt, hangt af van de dopingstof of -stoffen die worden gebruikt.
Het gebruik van anabole steroïden kan leiden tot een vette huid en puisten, ophoping van vocht, verhoogde kans op hart- en vaatziekten, leverfunctiestoornissen, veranderingen in de stemming en gedrag (bv. agressie, achterdocht, depressie), verminderde vruchtbaarheid, kaalheid en verstoring van de groei. Het gebruik van stimulerende stoffen zoals amfetamine, cocaïne en efedrine kan de volgende risico's met zich meebrengen: beverigheid, slaapstoornissen, nervositeit, hartritmestoornissen, agressief gedrag, hallucinaties, spierkrampen. Daarnaast vormt het geestelijk afhankelijk worden van deze stoffen een risico.
Het gebruik van groeihormoon kan leiden tot abnormale skeletgroei, suikerziekte, spierzwakte en gewrichtsaandoeningen. De mate waarin iemand met schadelijke effecten te maken krijgt, hangt af van het middel, de duur en omvang van gebruik, het aantal verschillende middelen en de persoonlijke factoren (zoals gevoeligheid en erfelijke factoren). Naarmate men langer, meer en meerdere middelen tegelijkertijd gebruikt, zal het risico van schadelijke effecten toenemen.
Het gebruik van doping is nooit zonder gezondheidsrisico. Een andersoortig risico is dat wedstrijd-sporters de kans lopen betrapt te worden op het gebruik van doping, met alle gevolgen van dien.
Hoe ga je om met dopinggebruik van een ander?
Dopinggebruik is herkenbaar doordat in korte tijd onwaarschijnlijk grote vooruitgang in de sportprestaties wordt geboekt. Iemand gaat bijvoorbeeld in korte tijd veel harder lopen, sneller schaatsen of wordt veel sterker. Ook uiterlijke verschijnselen zoals een grote toename in spiermassa, verlies van veel lichaamsgewicht, opgeblazen gezicht of veel puisten, kunnen duiden op het gebruik van doping. Depressief en agressief gedrag kan hierbij voorkomen.
Wanneer dopinggebruik wordt vermoed kan een openhartige gedachtenwisseling op basis van goede informatie en zonder vooroordelen helpen. Op die manier is het mogelijk om de reden(en) van gebruik ter sprake te brengen. Deze folder geeft de basisinformatie over doping. Zowel voor de gebruiker als zijn omgeving geldt: schroom niet om advies te vragen en hulp te zoeken.
Meer informatie en hulp?
Bij instellingen voor verslavingszorg en bij de GGD. Deze instellingen zijn te vinden in elke grote en middelgrote stad (zie de telefoongids of bel de Drugs Informatielijn).
Vragen over Drugs?
Bel voor informatie en advies de Drugs Informatielijn 0900 - 1995 ( 22 ct / min, € 0,10 ct/min)
