Achtergrondinformatie over heroine, wat is het, waar komt het vandaan, wat voelt de gebruiker, wie gebruiken, verslavingsfactor, de wet, de risico's, wat doet de overheid.
Wat is heroïne
Waar komt het vandaan
Wat voelt de gebruiker
Hoe wordt het gebruikt
Wie gebruiken het
Kun je er verslaafd aan raken
Wat zijn de risico's
Kun je met gebruik stoppen
Wat zegt de wet
Wat doet de overheid
Links
Wat is heroïne?
Heroïne is een drug. Het behoort tot de opiaten: stoffen die uit de papaver (Latijn: papaver somniferum) worden gehaald. Door de onrijpe zaadbol in te kerven en het vrijkomende melksap in te drogen, ontstaat ruwe opium. Uit die ruwe opium kan morfine worden gehaald. En uit die morfine kan via een chemische bewerking heroïne worden gemaakt.
In het laboratorium kan zuivere heroïne worden gemaakt. Maar in de praktijk is heroïne nooit in die sterkte te koop. Want als het uiteindelijk de gebruiker bereikt, is het door de opeenvolgende handelaren vermengd met allerlei andere stoffen. Zoals cafeïne, paracetamol, suikers, zetmeel of stophoest. Ook vermenging met gevaarlijke stoffen komt voor. In Nederland varieert het heroïnegehalte van de 'straatheroïne' van 20 tot 80%. Het varieert in uiterlijk van grof wit poeder tot geelbruine brokjes. Heroïne wordt ook wel 'bruin' of 'smack' genoemd.
Waar komt het vandaan?
Drieduizend jaar voor het begin van onze jaartelling werd in het huidige Zwitserland al papaver geteeld. En in de 3e eeuw voor Christus maken de Grieken melding van opium. In de 18e eeuw werd het roken van opium in veel Aziatische landen een wijdverbreide gewoonte. De handel in opium vormde een belangrijke inkomstenbron voor de koloniale mogendheden, waaronder ook ons land.
Opium was ook in Europa gemakkelijk te krijgen, maar tot grote problemen leidde dat niet. In het begin van de 19e eeuw werd ontdekt dat morfine de werkzame stof in opium is. Sinds het begin van de 20e eeuw mag morfine uitsluitend voor medische toepassingen als pijnstiller worden gebruikt. Dit vanwege het verslavingsrisico.
Heroïne werd voor het eerst in 1898 gemaakt. Het werd verkocht als sterke pijnstiller, als medicijn tegen TBC, hoest en morfineverslaving(!). Toen bleek dat heroïne nog verslavender was dan morfine, werd het medisch gebruik van heroïne in de meeste landen geleidelijk stopgezet.
De eerste verboden werden afgekondigd in 1914. Dit maakte heroïne interessant voor de drugshandel, waar het opium en morfine verdrong. Internationaal werd het verbod pas definitief geregeld in 1961. In 1972 verscheen heroïne grootschalig op de Europese drugsmarkt.
Wat voelt de heroïnegebruiker?
- Bij het gebruik van heroïne worden de ademhaling en de hartslag langzamer.
- De lichaamstemperatuur gaat iets omlaag.
- De pupillen vernauwen zich sterk.
- Opiaten verminderen de werking van de darmen en kringspieren.
- Seksuele behoeften kunnen minder worden.
- In het begin kan de gebruiker last krijgen van braken, hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, jeuk en een 'vreemd' gevoel in het hoofd. De werkzame stof veroorzaakt op zich géén beschadigingen aan weefsels en organen.
- De lichamelijke effecten voor de gebruiker vallen in het niet bij wat hij voelt en ervaart: de sterk verdovende werking, die heel snel komt (de 'flash'). Deze werking treedt al vanaf de eerste keer op en gaat overheersen wanneer de gebruiker na een aantal malen niet meer zo'n last heeft van de bijeffecten. De heroïne geeft dan een heel aangenaam effect: pijn, verdriet, angst, honger en kou worden niet meer gevoeld. De gebruiker raakt ontspannen, wordt in zichzelf gekeerd en ook onverschillig: de buitenwereld doet er niet meer zo toe.
- Gemiddeld werkt heroïne 4 tot 6 uur. Het effect hangt af van de gebruiker, de ervaring met het middel, de genomen hoeveelheid en de manier waarop het wordt gebruikt.
Hoe wordt heroine gebruikt?
- Chinezen:
Bij 'Chinezen' wordt heroïnepoeder op een stukje aluminiumfolie gelegd en verhit. De vrijkomende dampen worden door een kokertje opgezogen en komen zo rechtstreeks in de longen terecht. - Spuiten:
De heroïnepoeder wordt op een lepel of blikje gelegd, opgelost in water en zuur (ascorbinezuur of citroensap) en dan verhit. De oplossing wordt in een injectiespuit getrokken en in een bloedvat gespoten.
In Nederland is 'chinezen' de meest voorkomende manier van gebruik. Het percentage spuiters is sterk gedaald, tot minder dan een kwart van de gebruikers. Dat heeft vrijwel zeker met de risico's van het spuiten te maken. Overdracht van aids door het gebruik van vuile spuiten is daarvan de belangrijkste.
Heroïne kan ook worden gesnoven of, vermengd met tabak, worden gerookt.
Wie gebruiken het?
Het aantal heroïnegebruikers in Nederland ligt volgens schattingen tussen de 25.000 en 28.000. De laatste jaren komen er steeds minder gebruikers bij. In de ogen van de meeste mensen, ook jongeren, is het een drug voor 'losers', oftewel verliezers.
Heroïne is een verleidelijke drug voor mensen die problemen hebben, omdat het alles verdooft. Ze gaan er niet echt op vooruit, integendeel: heroïnegebruik leidt op zich al snel tot nieuwe problemen.
De markt is voornamelijk in criminele handen. De prijs van heroïne is daardoor hoog. Het valt niet mee dagelijks aan de benodigde hoeveelheid te komen. Een deel van de gebruikers ziet zich daarom gedwongen om langs criminele weg aan geld te komen. Op basis van gegevens van voornamelijk de politie is de schatting dat 33% van de arrestanten aan drugs verslaafd is (1998).
De meeste heroïnegebruikers gebruiken ook andere middelen, zoals cocaïne, alcohol, hasj en geneesmiddelen die een bepaalde roes veroorzaken. Het gebruik van meerdere middelen wordt 'polidruggebruik' genoemd.
Kun je aan heroïne verslaafd raken?
Lichamelijke afhankelijkheid
We spreken van lichamelijke afhankelijkheid als het lichaam protesteert wanneer met gebruik van een middel wordt gestopt (ontwenningsverschijnselen).
In vergelijking met andere middelen treedt dit bij het gebruik van heroïne vrij snel op. Dit wil niet zeggen dat iemand er na één keer aan vastzit. Maar wordt het intensiever gebruikt, dan wordt de lichamelijke afhankelijkheid snel groot.
Dat intensievere gebruik wordt in de hand gewerkt door een ander lichamelijk verschijnsel: tolerantie. Dit betekent dat het lichaam snel went aan heroïne. Er is al gauw meer nodig om hetzelfde effect te voelen.
Als de heroïne is uitgewerkt doen zich de volgende ontwenningsverschijnselen voor:
- de gebruiker
- voelt zich ziek,
- transpireert,
- is klam en koud,
- heeft kippenvel,
- heeft een lopende neus,
- heeft buikkrampen
- heeft pijn in armen en benen.
- Ook kan hij last hebben van braken en diarree.
- Deze klachten verdwijnen zodra opnieuw heroïne wordt gebruikt. Zo komt de gebruiker gemakkelijk in een vicieuze cirkel terecht.
Geestelijke afhankelijkheid
Geestelijke afhankelijkheid houdt in dat de gebruiker steeds sterker naar het middel verlangt en zich eigenlijk niet meer prettig kan voelen zonder. Heroïne maakt geestelijk afhankelijk. Het verdooft alles, zowel lichamelijke als geestelijke pijn.
Dat maakt mensen met ernstige problemen (dakloos, werkloos, mishandeld en dergelijke) ontvankelijk voor heroïne. Maar ook anderen kunnen snel afhankelijk worden. Daarom is experimenteren met heroïne riskant.
Wat zijn de risico's?
Naast lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid brengt heroïne de volgende risico's met zich mee:
- overdosis, niet zelden met de dood als gevolg. Want de vertragende effecten op de ademhaling kunnen fataal zijn. Een overdosis kan verschillende oorzaken hebben: een te hoge dosis ineens, dezelfde dosis als vroeger na een periode van stoppen, verrast worden door heroïne van een ongebruikelijke zuiverheidgraad;
- ontstekingen en infecties door onzorgvuldig en onhygiënisch spuiten;
- omdat heroïne pijnklachten onderdrukt, kan een ziekte niet of te laat worden opgemerkt;
- heroïnegebruik verstoort de menstruatiecyclus, soms verdwijnt de menstruatie helemaal;
- pasgeboren baby's van heroïnegebruikende moeders vertonen ontwenningsverschijnselen;
- combinatie van heroïne met andere dempende middelen is gevaarlijk, omdat de effecten elkaar kunnen versterken. Dit kan dodelijke gevolgen hebben.
Kun je met gebruik stoppen?
Stoppen met heroïnegebruik is een grote opgave voor mensen die er afhankelijk van zijn geworden. Wordt zonder meer gestopt, dus zonder medicijnen, dan kunnen de lichamelijke afkickverschijnselen heftig zijn en 7 tot 10 dagen duren. Afkicken kan ook onder doktersbegeleiding, met behulp van methadon waarvan de dosis langzaam wordt afgebouwd.
In de meeste gevallen wordt methadon echter verstrekt in een blijvende 'onderhoudsdosis'. Methadon is een kunstmatig opiaat, dat langer werkt dan heroïne (24 uur). Het voordeel daarvan is, dat het lichaam niet zo snel om een nieuwe dosis vraagt. De gebruiker kan in een normaal dag- en nachtritme gaan leven en hoeft niet voortdurend op jacht naar heroïne.
Door de regelmaat kan zijn situatie verbeteren, in lichamelijk, geestelijk en sociaal opzicht. Bijkomende voordelen zijn, dat methadon zuiver is en via de mond ingenomen wordt. Verder zijn de risico's van methadon dezelfde als die van heroïne: het is en blijft een zwaar verdovend middel. In 1999 is het experiment gestart waarin heroïneverslaafden lichamelijk kunnen afkicken onder narcose. De zeer hevige onthoudingsverschijnselen treden op tijdens de narcose, zodat de persoon zelf daar niets van merkt. Hierna volgt een behandeling van een jaar.
Het is moeilijk definitief van de heroïne af te kicken. De geestelijke afhankelijkheid vormt de grootste hinderpaal. De onderliggende problemen bestaan immers nog steeds en het opbouwen van een nieuw leven is moeilijk en zwaar. Intussen blijft de heroïne lokken. Het gevaar om terug te vallen is dan ook groot.
Wat zegt de wet?
Heroïne wordt tot de harddrugs gerekend. Het produceren, verhandelen en bezitten van harddrugs is strafbaar. Maar het bezit van een kleine hoeveelheid heroïne wordt in de praktijk niet met voorrang opgespoord en vervolgd.
Wat doet de overheid?
De overheid vindt bestrijding van de georganiseerde criminele drugshandel belangrijk. Daarnaast ondersteunt ze voorlichting- en preventieactiviteiten.
Ten aanzien van de gebruikers is het beleid gericht op het beperken van de gezondheidsrisico's, bijvoorbeeld door het verstrekken van methadon (of andere middelen) en het zorgen voor schone spuiten.
In 1998 is in een aantal steden een experiment gestart waarin heroïne op medisch voorschrift wordt verstrekt. Het gaat om langdurig verslaafden voor wie eerdere hulpverlening niet of onvoldoende resultaat heeft gehad. Er wordt onderzocht of het voorschrijven van heroïne naast methadon en psychosociale hulpverlening een gunstig effect heeft op de lichamelijke en geestelijke gezondheid. De behandeling wordt vergeleken met de gebruikelijke behandeling met methadon en psychosociale hulpverlening.
Waar afkicken mogelijk is, biedt de verslavingszorg voldoende mogelijkheden.
Om overlast terug te dringen is de laatste jaren meer nadruk komen te liggen op 'drang': verslaafden die regelmatig met de politie en justitie in aanraking komen, kunnen kiezen tussen straf of behandeling.
Links
De tekstuele inhoud van deze pagina is deels overgenomen van het Jongeren Informatie Punt en van het Trimbos-instituut.
