- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3841
Het starten van een procedure bij de rechter; in een strafproces gebeurt dat door een dagvaarding of een oproep van de officier van justitie, in een civiel proces door een dagvaarding van de eiser aan de andere partij, of een verzoekschrift aan de rechter.
In het strafrecht : het feitelijk vasthouden van iemand die er van verdacht wordt een strafbaar feit te hebben begaan.
In een civiele of strafprocedure : het uitstel van de behandeling of de eindbeslissing van de rechter.
De rechterlijke instantie waar de behandeling van een zaak plaatsvindt. De rechtbank is de eerste aanleg, het gerechtshof de tweede aanleg oftewel de hoger-beroepsinstantie.
Voorschrift hoe het Openbaar Ministerie zijn taak moet vervullen. Er is bijvoorbeeld een aanwijzing over de rol van een officier van justitie bij risicowedstrijden in het betaald voetbal.
Officieel bevel van de minister van Justitie aan het Openbaar Ministerie om een zaak op een bepaalde manier af te handelen.
Bekendmaking door middel van het uitreiken van een gerechtelijk schrijven, bijvoorbeeld een dagvaarding of een kennisgeving.
Absolute competentie of bevoegdheid
Bij het uitbrengen van een dagvaarding spelen in het algemeen twee vragen een rol. Ten eerste moet altijd worden vastgesteld welke 'soort' rechter bevoegd is om een zaak te behandelen. In de meeste gevallen zal het dan gaan om vast te stellen of men bij de 'gewone' rechter of bij de kantonrechter moet zijn.
Dit is de vraag van de absolute competentie. Ten tweede moet men vaststellen in welk arrondissement de rechter dient te worden benaderd. Dit is de vraag van de relatieve competentie.
Procedure om buiten het strafrecht lichte (verkeers-) overtredingen af te handelen.
Administratieve rechtspraak
Zie: Bestuursrecht
Raadsman of raadsvrouw in juridische aangelegenheden. Een advocaat moet zijn ingeschreven bij de rechtbank en is ook lid van de Nederlandse Orde van Advocaten.
Vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie bij een gerechtshof. Zijn taak komt overeen met die van de officier van justitie bij de rechtbank.
Bij de Hoge Raad: adviseur van de Hoge Raad. Deze advocaat-generaal werkt niet voor het Openbaar Ministerie.
Ondertekend geschrift dat als bewijs kan dienen.
Een taakstraf (werkstraf of leerstraf) als alternatief voor een gevangenisstraf of een boete. Iemand die een taakstraf krijgt, moet onbetaalde arbeid verrichten, of verplicht een bepaalde cursus of training volgen.
Toewijzing door de rechter van een advocaat die kosteloos rechtsbijstand verleent aan verdachten, vreemdelingen of psychiatrische patiënten die in bewaring zijn gesteld (zie ook: In bewaringstelling) zonder dat zij daartoe zelf een verzoek hoeven indienen.
Hoger beroep; de mogelijkheid om, als men het niet eens is met een rechterlijke uitspraak, een nieuwe uitspraak van een hogere rechter te vragen. Als een zaak bij de rechtbank heeft gediend en hoger beroep wordt ingesteld, wordt de zaak behandeld door het gerechtshof. In beroep gaan bij de Hoge Raad heet geen 'appèl' maar 'cassatie'.
Degene die in hoger beroep gaat.
Vorm van geschillenbeslechting waarbij niet de rechter, maar een of meer door de partijen zelf aangewezen scheidsrechters (arbiters) een uitspraak doen.
Uitspraak van een gerechtshof of de Hoge Raad.
Rechtsgebied. Nederland is verdeeld in negentien arrondissementen, met elk een rechtbank en een arrondissementsparket. Zie ook: Ressort.
Het kantoor van het Openbaar Ministerie in een arrondissement. Op het arrondissementsparket werken de officieren van justitie en ondersteunend personeel onder leiding van een hoofdofficier van justitie. De parketten zijn gevestigd in dezelfde steden als de rechtbanken.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3539
Aanduiding voor de hele advocatuur.
De mogelijkheid voor rechtstreeks belanghebbenden om te klagen als door het Openbaar Ministerie is besloten om een strafbaar feit niet (verder) te vervolgen. De beslissing om al dan niet alsnog te vervolgen wordt ter beoordeling aan het gerechtshof voorgelegd.
Iemand die betrokken is bij een besluit of geschil en daar (rechtstreeks) belang bij heeft.
Een alternatieve manier om tot een oplossing van geschillen te komen. Een onafhankelijke deskundige bemiddelaar verleent hulp om partijen tot elkaar te brengen.
Iemand die door een strafbaar feit schade heeft ondervonden. Een benadeelde partij kan zichvoegen in het strafproces om als slachtoffer schadevergoeding van de dader vorderen.
Beroep
Zie: Hoger beroep
Een beslissing van een overheidsorgaan in een concreet geval, bijvoorbeeld het verlenen van een bouwvergunning.
In het civiele recht: een rechterlijke uitspraak in een procedure die begint met een verzoekschrift. Een uitspraak in een procedure die begint met eendagvaarding heet een vonnis.
Inbeslagneming van voorwerpen waarmee strafbare feiten zijn gepleegd, bijvoorbeeld omdat ze nodig zijn voor het bewijs, omdat ze gevaarlijk zijn (drugs, wapens), of om de criminele winsten af te romen (geld, auto’s, huizen, jachten). Dit beslag geschiedt in opdracht van deofficier van justitie.
Organen die belast zijn met overheidstaken, zoals het College van Burgemeester en Wethouders of een bedrijfsvereniging.
Rechtspraak die zich bezighoudt met geschillen over besluiten van een overheidsorgaan. De geschillen kunnen zich zowel tussen burgers en bestuursorganen als tussen bestuursorganen onderling afspelen.Bestuursrecht is de moderne benaming voor wat vroeger administratief recht heette.
Uitreiking van gerechtelijke stukken, zoals een dagvaarding, een oproeping of een vonnis, aan een verdachte of een getuige.
Zie: Inbewaringstelling
De verplichting tot het leveren van bewijs in een proces.
Het afnemen van bloed om te zien of een automobilist onder invloed is van alcohol of drogerende middelen.
Term die gebruikt wordt om de normale procedure bij de rechtbank af te zetten tegen het kort geding.
Burgerlijk recht
Zie: Civiel recht
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3450
In beroep gaan bij de Hoge Raad tegen een beslissing van een lagere rechter
Het vernietigen van een uitspraak van een lagere rechter door de Hoge Raad.
Mededeling aan de verdachte dat hij het recht heeft om te zwijgen.
Centrale Raad van Beroep (CRvB)
Beroepsinstantie die beslist in geschillen over sociale verzekeringswetten en ambtenarenzaken, nadat men in beroep is gegaan tegen een uitspraak van de bestuursrechter van derechtbank. Voor meer informatie: Centrale Raad van Beroep
Recht dat betrekking heeft op geschillen tussen burgers onderling, tussen bedrijven onderling of tussen burgers en bedrijven. Hetciviel recht wordt ook burgerlijk recht of privaatrecht genoemd.
College van Beroep voor het bedrijfsleven
Een bestuursrechtelijk college dat oordeelt over geschillen op het terrein van het sociaal-economisch bestuursrecht. Daarnaast is het College de hoger beroepsinstantie voor uitspraken betreffende een bepaald aantal wetten, zoals bijvoorbeeld de Mededingingswet en de Telecommunicatiewet. Voor meer informatie:College van Beroep voor het bedrijfsleven.
College van Procureurs-Generaal
Uit vijf personen bestaand college dat aan het hoofd staat van hetOpenbaar Ministerie.
Het op rechterlijk bevel persoonlijk verschijnen van partijen voor de rechter, meestal om tot een schikking te komen of nadere uitleg te geven.
Geeft aan welke rechter bevoegd is voor welke soort zaak. Zie ook:Absolute competentie.
Het eerste verweer van de gedaagde tegen hetgeen de eiser stelt in een civiel proces.
Datgene wat de eiser aanvoert ter weerlegging van hetgeen de gedaagde in de conclusie van antwoord heeft gesteld.
Beslag op goederen na toestemming van een rechter, vooruitlopend op een uitspraak over een geschil.
Tegenonderzoek door een deskundige.
Zaak op tegenspraak. Dit betekent dat de gedaagde (in het civiel recht) of de verdachte/raadsman van verdachte (in het strafrecht) in de procedure is verschenen en zijn kijk op de zaak heeft kunnen geven.
In burgerlijk procesrecht: samenvoeging van meerdere rechtsvorderingen.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3682
Een overeenkomst of schikking tussen partijen waardoor de rechter geen uitspraak meer hoeft te doen. Het is een contact tussen slachtoffer en dader waarin de schade wordt vergoed.
(Mede)pleger van een strafbaar feit of degene die het feit heeft uitgelokt.
Oproep om voor het gerecht te verschijnen.
Bijzonder rechtsmiddel dat iemand kan aanwenden als hij meent benadeeld te zijn door eenvonnis dat tussen andere partijen is uitgesproken.
Strafbaar feit.
Een bezichtiging door de rechter op de plaats van het delict, de plek waar de oorzaak van het geschil zichtbaar is of waar het geschil zich afspeelt (‘plaatsopneming’).
Deurwaarder (gerechtsdeurwaarder)
Een bij koninklijk besluit benoemde openbaar ambtenaar, die belast is met het uitbrengen vandagvaardingen en andere exploten en het verrichten van ontruimingen, inbeslagnemingen en executoriale verkopingen. Een deurwaarder kan ook optreden als proces- of rolgemachtigde en rechtsbijstand verlenen.
Het mondeling bepleiten van de zaak door partijen in eenciviel proces.
De vrije beslissingsruimte van de rechter.
Het iemand van het leven beroven zonder dat sprake is van een van tevoren beraamd plan. Wel moet er opzet in het spel zijn, anders is het hoogstens dood door schuld. De maximumstraf voor doodslag is vijftien jaar gevangenisstraf. Zie ook: Moord.
Het antwoord van de gedaagde op de conclusie van repliek door de eiser (civiele zaken)
Middelen die bij een strafrechtelijk onderzoek kunnen worden gebruikt tegen de wil van deverdachte. Bijvoorbeeld: fouilleren, afluisteren, huiszoeking.
Pressiemiddelen ter uitoefening van bestuursdwang om naleving van wettelijke voorschriften te bewerkstelligen.
Bedrag dat iemand moet betalen als hij niet voldoet aan een verplichting die de rechter hem heeft opgelegd.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3503
Plechtige verklaring van een getuige op de zitting dat hij de waarheid zal spreken. Hij is dit verplicht. Als hij opzettelijk een valse verklaring aflegt, maakt hij zich schuldig aan meineed.
Strafrechter die beslist over economische vergrijpen, zoals overtreding van de winkelsluitingswet of de warenwet.
Eenvoudig / enkelvoudig delict
Lichtste vorm van een delict, bijvoorbeeld diefstal.
Eerste instantie (eerste aanleg)
Gerecht waar iemand begint met een procedure. Meestal is dat derechtbank.
Procedure zonder de mogelijkheid om in beroep te gaan.
Straf die de verdachte volgens de officier van justitie zou moeten krijgen.
Degene die een (civiele) procedure begint, in tegenstelling tot degedaagde.
Zie: Huisarrest
Zitting met één rechter die rechtspreekt (politierechter, kinderrechter, president in kort geding en economische politierechter). Zie ook: Meervoudige kamer.
Zitting waarin de rechter getuigen hoort in een civiele zaak.
Tenuitvoerlegging van een arrest, vonnis of beschikking, eventueel met behulp van een deurwaarder.
Handeling van de deurwaarder om bepaalde voorwerpen of gelden aan de macht van de verliezende partij te onttrekken, zodat daarmee degene die door de rechter in het gelijk is gesteld zijn voorwerpen terug krijgt of zijn schuld betaald krijgt.
Vanaf nu. Beoordeling ex nunc is een beoordeling vanuit de huidige situatie en niet vanuit de situatie die bestond ten tijde van de gebeurtenis.
Vanaf toen. Beoordeling ex tunc is een beoordeling naar de situatie die bestond op het moment dat de gebeurtenis plaats vond.
Vorm waarin een afschrift van een rechterlijk vonnis is opgemaakt, zodat de gerechtsdeurwaarder het vonnis ten uitvoer kan leggen. Eenvonnis in executoriale vorm begint altijd met de woorden "In naam der koningin".
Verzamelnaam voor officiële stukken die uitsluitend door een gerechtsdeurwaarder kunnen worden uitgebracht, bijvoorbeeld eendagvaarding.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3623
Regels die aangeven op welke wijze een proces moet worden gevoerd.
Gerecht, rechterlijk college.
Het overleggen van de procesdossiers aan de rechter met het doel eenvonnis te krijgen.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3593
In civiel recht: degene tegen wie een eis of vordering wordt gericht. Tegenpartij van de eiser.
Partij die in de dagvaarding door de appellant opgeroepen wordt om voor een hoger gerecht te verschijnen.
Gevangene.
Iemand die nadeel heeft ondervonden door een onrechtmatige daad.
Iemand die als vertegenwoordiger namens een partij optreedt in de procedure.
Tegenpartij in een civiele procedure. Zie ook: Verzet.
Rechtsprekende instantie. Bijvoorbeeld: rechtbank, gerechtshof, Hoge Raad.
Fase in het onderzoek van een strafrechtszaak, waarin een rechter,rechter-commissaris genoemd, het onderzoek leidt. Deze fase gaat aan de zitting vooraf.
Opleidingsfunctie voor juristen die rechter willen worden.
Ondersteunende functie bij Hoge Raad en Centrale Raad van Beroep.
Gerecht dat zaken in hoger beroep behandelt. Nederland kent vijf gerechtshoven. Zie ook: kaart gerechtelijke indeling.
De gerechtssecretaris (of: juridisch medewerker) bereidt ten behoeve van de rechter de zitting voor en maakt aantekeningen van wat er tijdens de zitting wordt besproken. Bovendien assisteert de gerechtssecretaris de rechter bij het maken van de uitspraak.
Wederpartij van de verzoeker in een verzoekschriftprocedure.
Getuige in een strafproces die wordt opgeroepen door de officier van justitie. Deze legt in de regel een verklaring af die belastend is voor de verdachte.
Getuige in een strafproces die is opgeroepen door de verdachte of zijn advocaat. Deze getuige zal in het algemeen ontlastende verklaringen afleggen.
Vorm van voorlopige hechtenis. Daaraan vooraf gaat de door de rechter-commissaris bevolen bewaring. De raadkamer van de rechtbank beslist over gevangenhouding en de verlenging daarvan. De gevangenhouding van maximaal dertig dagen kan twee keer worden verlengd.
Bezwaar dat in (hoger) beroep wordt aangevoerd.
Persoon die een verslag maakt van de zitting en de rechter ondersteunt bij het schrijven van eenvonnis.
Bedrag dat aan een gerecht moet worden betaald als men een civiele of bestuursrechtszaak start. Zie ook: de kosten van een procedure.
In de grondwet staan de grondrechten en plichten van burgers, en de bevoegdheden van het parlement, de ministers en de Koningin. Er staat in hoe gemeenten en provincies moeten functioneren, hoe wetten worden gemaakt en hoe de rechtspraak in zijn werk gaat.
Een gewaarmerkt afschrift van een vonnis dat voor de partijen bestemd is.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3456
Afkorting voor Het Alternatief. Het Halt-bureau kan een jeugdige die zich heeft schuldig gemaakt aan kleine vergrijpen (diefstal, vernieling) onbetaald aan het werk zetten. Het werk heeft zoveel mogelijk te maken met de aangerichte schade, bijvoorbeeld het verwijderen van graffiti. Als het werk goed is gedaan, is daarmee de zaak afgedaan en volgt er geen oproep meer om voor de kinderrechter te verschijnen.
HechtenisVorm van vrijheidstraf, die bijvoorbeeld wordt opgelegd bij overtredingen of bij het niet betalen van een boete. Zie ook Huis van Bewaring.
Het vrijlaten van verdachten die in voorlopige hechtenis zitten of van veroordeelden die hun straf bijna hebben uitgezeten. Heenzendingen vinden plaats als er te weinig cellen zijn.
Buitengewoon rechtsmiddel tegen onherroepelijke veroordelingen in strafzaken. een herziening kan bij deHoge Raad worden aangevraagd als zich nieuwe feiten en omstandigheden (novum) hebben voorgedaan die niet bekend waren ten tijde van de behandeling van de zaak.
Zie: Gerechtshof.
Hoogste rechtscollege in Nederland. De Hoge Raad stelt niet meer zelf de feiten vast, maar bekijkt of hetgerechtshof bij zijn beslissing het recht goed heeft toegepast. Voor meer informatie: De Hoge Raad der Nederlanden.
Het opnieuw behandelen van een zaak door een hogere rechter.
Experiment waarbij een veroordeelde zijn straf thuis mag uitzitten. Door een elektronische chip in een niet te verwijderen enkelband kan op afstand worden gecontroleerd of een veroordeelde zich aan zijn huisarrest houdt. Wordt ook 'elektronisch toezicht' genoemd.
Gebouw waar verdachten zitten die nog niet zijn voorgekomen en die in voorlopige hechtenis zitten. Ook bestemd voor personen die een licht vergrijp hebben begaan en daarvoor een hechtenisstraf kregen en voor passanten die wachten op een plek in een TBS-kliniek.
Het doorzoeken van een woning om goederen in beslag te nemen.
Hogere politieman met speciale opleiding en speciale bevoegdheden die bij de opsporing en vervolging hetOpenbaar Ministerie assisteert.
Openbaar register bij de rechtbank waarin de huwelijkse voorwaarden zijn vermeld.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3636
Schade die wordt veroorzaakt door verdriet, smart of geestelijk gemis. Deze schade is (in tegenstelling tot materiële schade) niet direct in geld uit te drukken. De vergoeding die wordt uitgekeerd om immateriële schade te vergoeden heet smartengeld.
In het strafrecht: voorlopige hechtenis in opdracht van de rechter-commissaris;
In het vreemdelingenrecht: opsluiting van iemand die niet over geldige verblijfspapieren beschikt;
In het kader van de Wet Bijzondere Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen: gedwongen opname in een psychiatrische inrichting van iemand die psychisch gestoord is en een gevaar vormt voor zichzelf of zijn omgeving.
Voorval in een procedure dat de gewone voortgang van het proces ophoudt.
Hoger beroep, ingesteld nadat de wederpartij ook al appèl heeft ingesteld tegen dezelfde beslissing.
Het op bevel van de rechter verschijnen van partijen om inlichtingen te geven.
Staat waarin een persoon of onderneming niet aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen. Gaat soms vooraf aan faillissement.
Tussenvonnis waarbij de rechter een bewijsopdracht, een persoonlijke verschijning van partijen, nadere inlichtingen of een onderzoek beveelt waarvan de beslissing van de zaak afhankelijk kan zijn.
Het vasthouden van de verdachte als dat nodig is voor het onderzoek. De (hulp)officier van justitie beslist hierover. De inverzekeringstelling, die drie dagen duurt, kan worden bevolen bij middelzware en zware misdrijven en kan eenmaal met drie dagen worden verlengd. Daarna kan voorlopige hechtenis volgen.
- Gegevens
- Categorie: Het ABC van Strafrecht
- Hits: 3431
Jeugdstrafrecht (of kinderstrafrecht)
Strafrecht voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Kinderen jonger dan 12 jaar kunnen niet strafrechtelijk worden vervolgd. Bij het jeugdstrafrecht vinden zittingen achter gesloten deuren plaats. De leeftijdsgrenzen kunnen variëren. 16- en 17-jarigen kunnen volgens de regels van het volwassenenstrafrecht worden berecht als het delict of hun persoonlijkheid daar aanleiding voor geeft.
Jongeren van 18 tot 20 jaar kunnen op grond van hun persoonlijkheid volgens de regels van het jeugdstrafrecht berecht worden. De rechter bepaalt welk recht van toepassing is.
De juridisch medewerker (of: gerechtssecretaris) bereidt ten behoeve van de rechter de zitting voor en maakt aantekeningen van wat er tijdens de zitting wordt besproken. Bovendien assisteert de juridisch medewerker de rechter bij het maken van de uitspraak.
Geheel van uitspraken van rechters. De jurisprudentie vormt een richtlijn voor de rechtspraak in latere, soortgelijke gevallen.
Godin der gerechtigheid in het oude Rome. Vaak afgebeeld op met blinddoek, weegschaal en zwaard.
Verzamelnaam voor eiser, gedaagde, verdachte, verzoeker etc.
Verzamelnaam voor functies die zich binnen de overheid bezighouden met de handhaving van het recht. Lees meer over het werkveld op www.justitie.nl.
Dienst die na veroordeling misdrijven op naam registreert en deze strafrechtelijke gegevens onder bepaalde voorwaarden verstrekt (bijvoorbeeld ten behoeve van een Verklaring omtrent het gedrag).
